آلوئه ورا ؛ بررسی مواد موثره و کاربردهای آن برای فرمولاتور علوم کازمتیک

کلمات کلیدی: آلوئه ورا, مواد موثره, فرمولاتور علوم کازمتیک, گیاه استراتژیک, ترمیم زخم, خاصیت آنژیوژنیک, اثرات آنتی آتروژنیک, درمان پسوریازیس .

آلوئه ورا (Aloe vera barbadensis miller) گیاه استراتژیک و پیچیده با تاریخچه ای پیچیده و طولانی است. آلوئه ورا نقش ممتاز و برجسته ای را به عنوان یک گیاه مهم در طب ملی و سنتی به واسطه مواد موثره ی آن بعضی از ملل ایفا می نماید تا جایی که حتی در بعضی از اقوام و ملیت ها گزافه گویی نیز شده و عنوان می شود که این گیاه فقط برای خواص درمانی آن آفرینش شده است.

اما مصرف آلوئه ورا به عنوان یک ماده موثره در طب نوین و مدرن اولین بار در سال ۱۹۳۰ و پس از گزارشاتی در باب موثر بودن آن در درمان سوختگی های ناشی از اشعه ایکس و رادیوتراپی آغاز شد. این گزارشات سر آغاز مطالعات دیگر و بکارگیری این ماده بر روی حیوانات آزمایشگاهی گردید.

از طرفی این مطالعات و یا دیگر مواردی که دلیل بر کارایی این گیاه داشت دارای پشتوانه علمی آکادمیک بسیار مطلوب و با استاندارد های بالا نبود و در اکثر موارد تعداد نمونه هایی که تست بر روی آنها صورت می پذیرفت در حد قابل قبولی نبوده اند.

از این رو در بعضی از موارد حتی نتایج ضد و نقیضی نیز حاصل می شد. اما در سالهای اخیر توجه دوباره ای نسبت به آلوئه ورا در جهان ایجاد شد و تجدید حیات تازه ای در تحقیقات صورت گرفت و حاصل این امر هم انجام تحقیقات بسیار گسترده در اشلهای آزمایشگاهی و صنعتی بر روی مواد موثره این ماده بود که در اکثر موارد حکایت از اثر بخش بودن این گیاه دارد.

ارزش کشت صنعتی آلوئه ورا و لیست مواد موثره آن

امروزه آلوئه ورا علاوه بر نقاط کشت سنتی خود به دیگر نقاط دنیا نیز برده شده است و مزارع بسیار گسترده ای در جهان در زیر کشت این محصول قرار دارند و به تدریج در حال تبدیل شدن به یک گیاه استراتژیک جهانی است. آلوئه ورا در ترکیب خود حاوی مواد موثره و فعال متنوعی است که از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

Aloesin (2-acetonyl-8-beta-d-glucopyranosyl-7-hydroxy-5-methylchromone)
Anthraquinones, including aloin and aloe emodin
Aloemannan, acemannan (gel polysaccharides)
Aloeride
Virectin, gibberellin-like substance
Aloeresin I; 5-methylchromone
Flavonoids
Glycoprotein fraction
G1G1M1DI2
Anthraglycosides
Reductive sugars
Cardiotonic glycosides
Saponins
Carbohydrate naphthoquinones
Sterols
Triterpenoids

تنوع در ترکیبات فعال یا مواد موثره موجود در این گیاه بر اساس مطالعات انجام شده وابسته به منطقه جغرافیایی کشت آن است. اما در مجموع گیاهانی با کیفیت نسبتا بالا ،حاوی آلوین در حدود ۲۵ % و بالاتر ارزش کشت صنعتی و اقتصادی بهتری دارند. توجه ویژه به هر کدام از مواد موثره آلوئه ورا و میزان اثر بخشی اثبات شده آن برای یک فرمولاتور علوم کازمتیک بسیار با اهمیت است.

اثرات اثبات شده گیاه آلوئه ورا در طب و علوم کازمتیک 

۱ – ترمیم زخم: تحقیقات متعدد نشان داده است که آلوئه سرعت ترمیم زخم را سرعت می بخشد.

۲ – اثرات ضد التهابی: مطالعات صورت گرفته بر چگونگی کاهش التهاب توسط آلوئه در فرایند ترمیم زخم نشان داده است که آلوئه نه تنها در ترمیم زخم بلکه در کاهش التهابات ناشی از مشکلات زیر نیز موثر بوده است:

Aging, immune dysfunction, autoimmune disease, cancer, and coronary artery disease

۳ – اثرات آنتی اکسیدانی: همانگونه که میدانیم یکی از علل التهاب و یا AGING اکسیداسیون موادی است که سبب شکل گیری رادیکالهای آزاد می گردند. آلوئه بر اساس مطالعات انجام شده دارای اثرات آنتی اکسیدانی قوی ای است و موجب جمع آوری رادیکالهای آزاد در بدن می گردد.

۴ – خاصیت آنژیوژنیک: در واقع خاصیت آنژیوژنیک به معنی ایجاد مویرگهای جدید خونی است. همانگونه که می دانیم در تسریع فرایند ترمیم زخم این امر از عوامل بسیار موثر به شمار می رود. آلوئه نه تنها اقدام به این عمل می نماید بلکه موجب افزایش ساخت فیبروبلاست نیز می گردد.

۵ – تعدیل عملکرد سیستم ایمنی: سیستم ایمنی مانند سیستم عصبی پیچیدگی های خاص خود را دارد. میلیاردها سلول در بدن در حال فعالیت میباشند تا از ما محافظت نمایند، مکانیزم های سیگنالی بسیار پیچیده ای برای برقراری ارتباط فی مابین سلولهای مختلف “ایجاد کننده ایمنی” در بدن وجود دارند تا موجب فعالیت و یا عدم فعالیت پروسه های شیمیایی مختلف در بدن گردند.

۶ – جلوگیری از شکل گیری و فعالیت تومور و اثرات پیشگیرانه در برابر سرطان : موثر ترین راه مبارزه با سرطان پیشگیری از آن و یا درمان در مراحل ابتدایی می باشد. آسیبهای ناشی از اکسیداسیون ژنها میتواند موجب شکل گیری سلولهای سرطانی گردد. تغییرات اکسیداتیو حاصله در سلول و DNA می تواند موجب بروز موتاسیون و بروز سرطان گردد.

موادی در طبیعت موجود می باشند که با خاصیت آنتی اکسیدانی و جمع آوری کنندگی رادیکالهای آزاد مانع بروز سرطان شوند که آلوئه ورا یکی از آن مواد است.

۷ – آلوئه ورا دارای اثرات آنتی آتروژنیک نیز می باشد. این ماده موجب کاهش معنی دار و واضح کلسترول کل سرم ، تری گلیسرید سرم ،قند اولیه و ثانویه خون، کل میزان چربی سرم شده و HDL را افزایش می دهد. همچنین آلوئه نشان داده است که موجب کاهش حملات آنژینی قلب نیز می گردد.

۸ – آلوئه بعلاوه دارای خواص آنتی بیوتیک ، ضد قارچ ، ضد ویروس و ضد پارازیت نیز می باشد و به علاوه موجب سم زدایی کبد ی داروها و مواد شیمیایی نیز می گردد. آلوئه همچنین در درمان پسوریازیس ، زخم معده و … نیز نقش دارد. به علاوه عصاره آن به عنوان یک ماده فعال در علوم کازمتیک به عنوان مرطوب کننده ، ضد چروک ، ضد پیر پوستی ، ضد یو وی ، ضد التهاب می تواند مورد توجه فرمولاتور علوم کازمتیک باشد.

دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو

edited by artan akheri