کلمات کلیدی : مارچوبه, فرآورده های درموکازمتیک, فیبرهای غذایی, بیماران رومتایسمی, گلوتاتیون, کاهش التهاب, اثرات آنتی ملانوژنیک, فرولیک اسید, کورستین و روتین .
گیاهی علفی چندساله و دوپایه از راسته مارچوبه، تیره ی مارچوبگان ( Asparagaceae ) و سرده ی مارچوبه ( Asparagus ) است. Asparagus officinalis یا همان گیاه مارچوبه بومی اروپا ، آفریقای شمالی و غرب آسیاست و گیاهی فصلی تلقی می گردد.
تنها مارچوبه های جوان به عنوان سبزی مورد استفاده قرار می گیرند و ساقه های مارچوبه به سرعت خشک می شوند و حالتی چوبی مانند به خود می گیرند. مارچوبه منبع خوبی است برای ویتامین های گروه B املاح و فیبرهای غذایی و تاریخچه مصرفی طولانی به عنوان یک گیاه دارویی دارد و بر اساس نوشته های پزشکان یونان قدیم عصاره ریشه Asparagus یا همان مارچوبه برای درمان مشکلات ادراری و کلیوی استفاده می شده است.
محل کاشت مارچوبه در ایران، خوی، تبریز، نواحی مختلف البرز، قصر قجر، جلفای اصفهان، اراک، کرمانشاه، جنوب ایران، و مهارلو در شیراز .همچنین در روستای رز از توابع شهرستان ماهنشان استان زنجان بصورت خودرو رشد می کند.
در طب نوین گیاهی نیز هنوز این ماده در درمان سنگ کلیه و مشکلات دستگاه ادراری و همچنین در بیماران روماتیسمی کاربرد دارد. Asparagus سرشار از ماده گلوتاتیون است که به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی و کاهش التهاب شناخته می شود.
گلوتاتیون ( Glutathione ) یک آنتی اکسیدان قوی است و باعث محافظت اجزای مهم سلولی در برابر واکنش با گروه‌های عاملی اکسیژن دار مانند رادیکال های آزاد و پراکسیدها می‌شود. می دانیم که گلوتاتیون دارای اثرات آنتی ملانوژنیک است و اثرات شناخته شده ضد لک بودن دارد.
در تجزیه شیمیایی مارچوبه Asparagus در میابیم این گیاه حــاوی محدود وسیعی از مواد فیتوشیمیایی از جمله :
- – مشتقات Asparagusic اسید
- – فرولیک اسید
- – و فلاونوئیدها یی همانند کورستین و روتین ست.
این ترکیبات نیز دارای اثرات اثبات شده آنتی اکسیدانی یا اثر مهاری بر روی COX-2 یا cyclooxygenase-2 و همچنین تیروزیناز است لذا مارچوبه می تواند با کاربـرد های روشن کنندگی پوست ، آنتی اکسیدانی یا ضد التهابی در فرآورده های درموکازمتیک بکار رود.
دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو
