نگاهی گذار به نقش لایه چربی پوشاننده کوتیکول مو در سلامت و زیبایی موی سر

لایه چربی, کوتیکول مو, موی سر, متیل ایکوسانوئیک اسید, هیدروفوبیسیته, رنگ مو, صاف کننده ها, پارگی مو, تورم تار مو, پديده هوازدگي, كواترنایز, فرمولاسيون .

کلمات کلیدی : کوتیکول مو, لایه چربی, موی سر, متیل ایکوزانوئیک اسید, هیدروفوبیسیته, رنگ مو, صاف کننده ها, پارگی مو, تورم تار مو, پدیده هوازدگی, کواترنایز, فرمولاسیون حالت دهنده ها .

سلامت ، زیبایی و جذابیت موی انسان تا حدود زیادی وابسته به سلامت کوتیکول های تار موی اوست. کوتیکول ساختمانی مقاوم از منظر شیمیایی است که حاوی لایه های تخت و بر روی هم قرار گرفته ایی از سلول های کراتینوسیت است که همانند سفال های تشکیل دهنده یک سقف بر روی هم قرارگرفته اند. شکل و زاویه استقرار سلول های کوتیکول نقش تعیین کننده ای در سلامت و تاثیر پذیر مو در برابر عوامل شیمیایی ، مکانیکی و محیطی دارد.

لایه چربی, کوتیکول مو, موی سر, متیل ایکوسانوئیک اسید, هیدروفوبیسیته, رنگ مو, صاف کننده ها, پارگی مو, تورم تار مو, پدیده هوازدگی, کواترنایز, فرمولاسیون .

هر سلول کوتیکول حاوی یک غشاء پروتئینی نازکی است به نام اپی کوتیکول که توسط ماده ایی به نام ١٨- متیل ایکوزانوئیک اسید (۱۸-MEA) و چربی های آزاد پوشیده شده است. در زیر غشاهای سلول های کوتیکول سه لایه وجود دارد ، که همگی حاوی پروتئینی با اتصالات عرضی بسیار قوی ایی هستند که اکثرا cystine می باشد ، این سه لایه ؛ لایه A , اگزوکوتیکول یا لایه B و اندوکوتیکول نام دارند.

لایه اولی یا لایه A حاوی مقادیر بیشتری از cystine و آخرین لایه یعنی اندوکوتیکول کمترین مقدار cystine را دارا می باشد.

١٨- متیل ایکوزانوئیک اسید( ۱۸-MEA) مسئول خاصیت هیدروفوبیسیته یا آب گریزی مو است و برداشته شدن این ماده از روی کوتیکول موی سر توسط هر گونه ماده شیمیایی آلکالاین یا بازی موجب آسیب مو از طریق افزایش آب دوستی آن می گردد. بدین ترتیب می توان دریافت استفاده از موادی با pH بالا همانند رنگ مو ، صاف کننده ها ، دکلره … می تواند به راحتی این لایه چربی ارزشمند را از سطح مو بردارد.

به علاوه مطالعات نشان داده است اگر مو در معرض تابش اشعه های ماوراء بنفش قرار گیرد آب دوستی آن افزایش یافته و مقدمات آسیب مو فراهم می گردد. اشعه ماوراء بنفش می تواند به ترکیب ۱۸-MEA آسیب رسانده و از این طریق موجب آسیب کوتیکول گردد.

لایه چربی, کوتیکول مو, موی سر, متیل ایکوسانوئیک اسید, هیدروفوبیسیته, رنگ مو, صاف کننده ها, پارگی مو, تورم تار مو, پدیده هوازدگی, کواترنایز, فرمولاسیون .

همانگونه که گفته شد، هیدروفوبیسیتی (آب گریزی) مو ناشی از وجود لایه ای از چربی به نام ۱۸-MEA است. این لایه چربی با اتصالات کووالانسی به فتی اسید های فیبرهیدروفیلیک اتصال دارد.

زمانی که مو خیس می شود ، موی virgin (بدون هر گونه دستکاری و دست نخورده) می تواند تا ٣٠ درصد نسبت به طول اولیه خود بیشتر کشش یابد ، اما تغییرات برگشت ناپذیر زمانی رخ می دهد که مو بین ٣٠ تا ٧٠ درصد کش بیابد. البته لازم به ذکر است که کشش تا ٨٠ درصد موجب پارگی مو خواهد شد.

پدیده هوازدگی یا weathering چیست؟

جذب آب موجب تورم تار مو می گردد. بکار گیری روشهای مراقبتی شیمیایی همانند رنگ نمودن ، فر یا صاف کردن بیش از حد و مکرر ، عادات و روشهای آرایشی خاص و عوامل مخرب محیطی می توانند موجب تغییر بافت تار مو شده و در نتیجه می تواند سبب آسیب و پارگی آن گردد. به این پدیده، پدیده هوازدگی یا weathering گفته می شود و از نوک مو تا انتهای ریشه آن را تحت تاثیر قرار می دهد.

‏weathering پدیده ایی تهاجمی است ، البته پدیده هوازدگی طبیعی و نرمال در طی رفتارهای آرایشی روزانه شخص رخ می دهد. وقتی مو به نحو شدیدتری تحت هوازدگی یا روشهای مراقبتی شیمیایی قرار گیرد ممکن است موجب از بین رفتن لایه های کوتیکول گردد، و همزمان لایه ۱۸-MEA را از بین برده و موجب ترک کتیکول شود.

لایه چربی, کوتیکول مو, موی سر, متیل ایکوسانوئیک اسید, هیدروفوبیسیته, رنگ مو, صاف کننده ها, پارگی مو, تورم تار مو, پدیده هوازدگی, کواترنایز, فرمولاسیون .

اگر کوتیکول آسیب ببیند لایه کورتکس در معرض هوازدگی قرارگرفته و آسیب می بیند و سبب پارگی مو می شود . استفاده از محصولات مراقبتی خاص که حاوی مواد روغنی ، کاندیشنر و بتونه کننده تار مو هستند توان بازسازی کوتیکول های آسیب دیده موی سر را پس از طی دوره درمانی دارد و بعلاوه می تواند از بروز آسیب های آتی و در راه نیز بکاهد.

برای داشتن یک موی سالم ، زیبا و درخشان لازم است تا کوتیکولی سالم و طبیعی داشت و برای این منظور وجود لایه چربی ۱۸-MEA ضروری و لازم است.

مدتهاست پژوهشگران صنعت کازمتیک ، مشتقاتی از ۱۸-MEA را به صور مختلف از جمله ۱۸-MEA کواترنایز شده دارای کاتیون با بار الکتریکی مثبت و چهار استخلاف در جهت رونشست بر روی تار موهای آسیب دیده موی سر (که مطمئنا ۱۸-MEA خود را تا حد زیادی از دست داده اند) را ارئه نموده و در فرمولاسیون حالت دهنده ها (کاندیشنر ها)، ماسک ها و حتی شامپو ها بکار می رود اما مطمئنا این محصولات به تنهایی نمی توانند از میزان آسیب های وارده به کوتیکول و تار موها پس از ایجاد به صورت صد در صد بکاهد و حفظ زیبایی و سلامت مو نیازمند پیشگیری های لازم در این زمینه است.

✍️ دکتر محمد بقایی
دکترداروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک
مشاور اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو

edited by artan akheri
دکتر محمد بقایی

دکتر محمد بقایی

دکتر داروساز و پژوهشگر صنعت کازمتیک

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مقالات مرتبط